Pragnienie wolności?

Stephen Frosh

Przełożył Lech Kalita

Pod koniec filmowego wywiadu przeprowadzonego przez Françoise Wolff, znanego pod tytułem Jacques Lacan parle (1972), francuski psychoanalityk mówi o śmierci. Twierdzi, że „brak jakichkolwiek ograniczeń fundamentalnego horyzontu życia byłby nie do zniesienia”. Następnie powraca do zadanego przez Wolff pytania, które brzmiało: „Uważasz, że śmierć jest aktem wiary, w który trzeba uwierzyć. Czy trzeba uwierzyć także w analizę?”. Lacan odpowiada: „Cóż, sam fakt podjęcia analizy najwyraźniej oznacza, że mamy przynajmniej nadzieję”. Jednak nadzieja ta, jak zauważa psychoanalityk, różni się od nadziei na śmierć, bowiem ta druga jest w istocie raczej pewnością. Niezależnie od tego, jak bardzo się przed tym bronimy, wiemy, że śmierć na nas spadnie, że – na szczęście – istnieje granica. Psychoanaliza jest czymś bardziej niepewnym. To jednak nie powstrzymuje jej, niezależnie od „punktu wyjścia”, jak ujmuje to Lacan, przed tym, by „po rozpoczęciu zmieniła się w coś wszechogarniającego”. W ostatniej sfilmowanej scenie Wolff pyta: „Czy psychoanaliza nie tłumi wolności?”. Lacan rozgląda się, a następnie chichocze. „Te słowa mnie rozśmieszyły. Nigdy nie rozmawiam o wolności”¹.

¹ F. Wolff, Jacques Lacan parle, RTBF 1972.

Artykuł w całości dostępny jest w wersji drukowanej dziewiątego numeru MOCAK Forum.